راهبردهای ساختار زیست‎محیطی شهر با رویکرد توسعه‎ی پایدار شهری(مطالعه‎ی موردی: شهر کرج)

در نظام سرمایه‎داری معاصر، شهر به‎عنوان مکان مناسب و شهرنشینی به‎عنوان شیوه‎ی مطلوب زیست در آن به‎شمار می‎آید. رسوخ و نفوذ فرهنگ سرمایه‌داری در جهان سوم، ازجمله ایران، موجب تمرکز شهری ناهمگون و رشد شتابان جمعیّت شهری در اثر مهاجرت گسترده‎ی روستا ـ شهری است. روندی که در حقیقت موجب انتقال جمعیّت عمدتاً فقیر به شهرها می‌شود. نمونه‎ی واضح و مشخّص این‎گونه تقابل را می‌توان در بافت‎های قدیمی و نیز بافت‎های روستایی شهرهای امروزی نظیر شهر کرج مشاهده کرد. شهر کرج نیز از یکسو بنا به موقعیّت مکانی خاصّ خویش، یعنی قرارگیری در مسیر شاهراه ارتباطی غرب کشور و مجاورت شهر تهران و نیز استعدادهای محیطی فوق‌العاده‌اش و داشتن کارخانه‌ها و مناطق صنعتی و از سوی دیگر به‎دلیل روند شهرنشینی شتابان در سطح کشور، تغییر الگوی مصرف جامعه و توسعه‎ی برون‎زای کشور، مورد هجوم گسترده‎ی مهاجران از شهرها و روستاهای اطراف قرار گرفت که پیامد ملموس این هجوم ایجاد بحران شهری و درپی آن، توسعه‎ی فیزیکی شهر و در مقابل تخریب و از بین رفتن باغ‎ها و اراضی کشاورزی در گوشه و کنار شهر است. شهر کرج امروزه با مسائل زیست‎محیطی بسیاری از جمله، وجود کاربری‎ها و فعّالیّت‎های ناسازگار و مزاحم در سطح شهر، توسعه‎ی بیش از حد صنایع در کرج، نبود سیستم دفع فاضلاب شهری، وجود مرکز عظیم دفن زباله‎ها در جنوب شهر و... دست‎به‎گریبان است. در این مقاله وضعیّت ساختار زیست‎محیطی شهر کرج با استفاده تکنیک SWOT مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجّه به یافته‎های پژوهش، از قوّت‎ها و فرصت‎های به‎دست آمده برای غلبه بر ضعف‎ها و تهدیدها به‎درستی استفاده نشده است و ضعف‎ها بر قوّت‎ها و تهدیدها بر فرصت‎ها غالب هستند و نوع راهبرد، راهبرد تنوّعی (اقتضایی) را نشان می‎دهد. در پایان راهبردها بر اساس ماتریس QSPM اولویت‎بندی و پیشنهاد شده است.